Als ritueelbegeleider helpt Bea van de Hoef families en nabestaanden bij het bedenken en uitvoeren van persoonlijke rituelen rondom het afscheid en de rouwperiode. 'Het gaat erom dat zij op een goede manier afscheid nemen.'
'Een mooi ritueel rondom een overlijden kan heel troostend zijn', zegt ritueelbegeleider Bea van der Hoef. 'In mijn werk is het belangrijk dat ik aandachtig luister en vertaal wat mensen mij vertellen.' Nu steeds minder mensen religieus zijn en er wel behoefte is aan betekenisgeving, wordt vaker een ritueelbegeleider ingeschakeld. Bea volgde een tweejarige opleiding Stervens- en Rouwbegeleiding en deed de post-HBO-opleiding Ritueel begeleiden. Vaak werkt ze samen met een uitvaartbegeleider, die de zakelijke dingen regelt terwijl Bea vooral sturing geeft aan de inhoud van de herdenking.
Meestal stapt Bea na een overlijden voor het eerst bij een familie binnen om met hen de inhoud van de herdenking vorm te geven. Als ze in gesprek gaat met de nabestaanden, probeert ze zo veel mogelijk dierbaren van de overledenen erbij te betrekken. 'De naaste familie, vrienden, maar ook broers en zussen want die hebben de langste relatie met de overledene. We bespreken van alles: wat de thema’s en ankermomenten waren in iemands leven, wat fijn en moeilijk was aan hem of haar, wat diegene nalaat en wat de nabestaanden van de overledene meenemen in hun leven.'
Soms komt Bea al vóór een overlijden bij een familie om vooruit te blikken op het afscheid. 'Dan kan ik de woorden van degene die gaat sterven meenemen. Ook leg ik soms alvast iemands levensverhaal vast met soms een boodschap erin voor de nabestaanden, eventueel met een geluidsfragment.' Ze besteedt ook aandacht aan de zogenaamde ‘rauwe randjes’. ‘Over de doden niets dan goeds’, daar gelooft ze niet zo in. 'Als er in een familie nog iets uitgepraat moet worden, kan ik daarbij helpen door mensen in zachte bewoordingen met elkaar in gesprek te laten gaan. Zoiets kan heel helend en verbindend zijn.'
Na het overlijden ontwerpt Bea samen met de nabestaanden een op maat gemaakte ceremonie die hen houvast geeft. Deze kan bestaan uit muziek, teksten, gedichten, rituelen en symbolen die belangrijk zijn voor de familie en de overledene. 'Als de nabestaanden niet echt een idee hebben bij een ritueel dat past bij de overledene, zet ik hen weleens op het spoor. Als er geen ritueel is, is dat ook goed. Hoewel samen de kist naar binnen dragen of kaarsen aansteken al rituelen op zich zijn, maar misschien iets minder specifiek voor de overledene.'
Bea werkt graag met symboliek. Ze vertelt over het overlijden van een vader en opa die een enorme liefde had voor paarden en paardenbloemen. Die had hij overgebracht op zijn familie. Rondom zijn kist stonden vaasjes met paardenbloemen erin. En aan het einde van de dienst bliezen de familieleden de pluizenbolzaadjes van paardenbloemen uit over de kist. Daarbij gaven ze hem in gedachten goede wensen mee voor zijn laatste reis. Bea: 'Je weet dat paardenbloemen voor deze mensen altijd een andere betekenis zullen houden. Dat is het troostende effect van zo’n ritueel.'
Bea begeleidt ook de ceremonie tijdens de herdenking, die steeds minder in een kerk plaatsvindt, maar in een aula of bijvoorbeeld in een tuin of bij iemand thuis. Ze heet iedereen welkom. Tijdens de herdenking maakt ze bruggetjes naar het volgende muziekstuk, de spreker of de fotosessie zodat het afscheid een organisch geheel wordt, verbonden aan het thema. 'Verder vertel ik soms iemands levensverhaal, als de familie dat te zwaar vindt. Ik vind het belangrijk om iets uit te lichten uit het leven van de overledene. Aan het einde van de ceremonie spreek ik een tekst uit waarin alles samenkomt: verdriet, pijn , troost en symboliek.'
De ene keer is haar rol groot, de andere keer klein. 'Ik vind het belangrijk dat nabestaanden veel zelf doen, daar begeleid ik hen in. Het gaat erom dat zij op een goede manier afscheid nemen.'
