ritueel met één of meerdere mensen uitvoert, vermindert het niet alleen stress. Het vergroot ook nog eens de sociale cohesie, aldus de onderzoekers. Geen poespas Een ritueel hoeft zeker niet groot te zijn, zegt uitvaartbegeleider Geannet Nieboer uit Utrecht. ‘Het samen sluiten van de kist is ook al een ritueel. Net als de kleinkinderen die een kaars aansteken voor de overleden opa of oma.’ In voorgesprekken zeggen mensen soms: ‘We willen geen poespas want we zijn een heel nuchtere familie’, zegt Geannet. ‘Maar ik adviseer meestal toch om iets ritueels te doen, al is het klein. Een ritueel markeert iets en je kunt eraan terugdenken. Zo is het mooi als iedereen aan het einde van de dienst langs de kist loopt en er een bloem op legt. Of als nabestaanden bij de kist een brandende kaars aan elkaar doorgeven omdat ze samen verder moeten. Dat doorgeven van die kaars verbindt hen met elkaar. Bij de uitvaart van een man die zijn hele leven in de fanfare tuba speelde, stonden de tuba en zijn muziekboek naast de kist. Aan het einde van de uitvaart sloot de familie het muziekboek. Dat was een emotioneel moment, maar ook een voorbeeld van een ritueel, hoe klein ook.’ Ze maakt ook mee dat iemand die gaat overlijden zelf een ritueel bedenkt. ‘Een meisje dat euthanasie zou krijgen, had haar uitvaart zelf voorbereid. Zewilde dat iedereen een persoonlijk briefje bij haar in de kist schoof.’ Ritueelbegeleiders Vroeger werden herdenkingen meestal begeleid door een dominee of priester. Nu steeds minder mensen religieus zijn, zoeken nabestaanden vaker naar ceremonies die persoonlijk en uniek zijn. Tijdens uitvaarten is er tegenwoordig vaak aandacht voor de persoonlijkheid van de overledene. Familieleden en vrienden houden toespraken, lezen een gedicht voor of halen herinneringen op. Je kunt luisteren naar muziek en kijken naar foto’s en video’s. Na de herdenking wordt bijvoorbeeld iemands favoriete eten geserveerd. Daarnaast wordt vaker een ritueelbegeleider ingeschakeld. Ritueelbegeleiders helpen families en nabestaanden bij het bedenken en uitvoeren van persoonlijke rituelen rondom het afscheid en de rouwperiode. De ceremonie richt zich dan meer op levensstijl en persoonlijkheid van de overledene. Kijk op vierstroom.nl/ritueelbegeleider voor een interviewmet ritueelbegeleider Bea van der Hoef. Na de uitvaart Ook na de herdenking helpen rouwrituelen om het verdriet en gemis een plek te geven. ‘Zo kun je thuis een altaartje of gedenkplekje maken met een foto van de overledene, een kaars en bloemen’, zegt Willy van Leeuwen op effectiefrouwen.nl. ‘Ook het graf bezoeken of de plek waar de as is verstrooid kan helend werken. Sommige mensen dragen een oud sieraad van de overledene bij zich, maken een speciaal fotoalbum of een herinneringsdoos met dierbare voorwerpen. Verder kun je een speciale herdenkingsdag instellen waarbij je - eventueel samen met vrienden en familie - stilstaat bij mooie herinneringen. Of muziek luistert die betekenisvol was voor de overledene.’ Zo veel culturen, zo veel rituelen Voor moslims is een belangrijk rouwritueel het drie keer ritueel wassen van het lichaam. Vaak is daar in de moskee een aparte wasruimte voor. Tijdens een Surinaams Creoolse uitvaart brengen nabestaanden de overledenen dansend naar hun laatste rustplaats. Dat vermindert verdriet en pijn en de ziel van de overledene kan vredig het lichaam verlaten. Voor Mexicanen is de dood niet het einde, maar het verlengde van het leven. Op begrafenissen wordt volop gedanst, gegeten en gedronken. Een overledene uit de Joodse gemeenschap wordt meestal binnen 36 uur begraven. Daarna verblijven nabestaanden een week lang in een rouwhuis en werken niet. In die week komen anderen langs om te troosten en eten te brengen. Praat erover Heb jij iemand verloren? Voel je je eenzaam of ben je op zoek naar steun in je rouwproces? Scan de QR-code of bel gerust met één van onze ledenconsulenten. Via 088 0900 400 (ma t/m vr tussen 09.00 en 14.00) of kies voor een chatgesprek op vierstroom.nl/contact-ledenconsulent 15 P S Y C H E
RkJQdWJsaXNoZXIy NTc0OTk=